Γιάννης Καλαβρής
του Ιωάννη Καλαβρή
Η Γενική Συνδιάσκεψη της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας, που συγκλήθηκε στη Γενεύη τον Ιούνιο του έτους 2019 ενέκρινε τη «Σύμβαση για τη Βία και την Παρενόχληση», αναγνωρίζοντας ουσιαστικά ότι η βία και η παρενόχληση στον κόσμο της εργασίας αποτελεί ένα πολύ σημαντικό ζήτημα που χρήζει ενιαίας ρυθμίσεως, αναγνωρίζοντας μεταξύ άλλων ότι η βία και η παρενόχληση μπορεί να συνιστούν παραβίαση ή κατάχρηση ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ότι αποτελούν απειλή για την ισότητα ευκαιριών , ενώ είναι απαράδεκτες και ασύμβατες με την αξιοπρεπή εργασία , επηρεάζουν την ψυχολογική, σωματική και σεξουαλική υγεία και αξιοπρέπεια του ατόμου, όπως και το οικογενειακό και κοινωνικό του περιβάλλον. Η διεθνής αυτή σύμβαση κυρώθηκε και από την Ελλάδα δύο χρόνια αργότερα με το νόμο 4808/2021 .
Έτσι, πλέον, και στη χώρα μας, τυπικά τουλάχιστον, απαγορεύεται κάθε μορφής βίας και παρενόχλησης, που εκδηλώνεται κατά τη διάρκεια της εργασίας είτε συνδέεται με αυτήν, είτε προκύπτει από αυτήν, συμπεριλαμβανομένης της βίας και παρενόχλησης λόγω φύλου και της σεξουαλικής παρενόχλησης .
Επισήμως, κάθε εργοδότης υποχρεούται να λαμβάνει μέτρα για την πρόληψη και την αντιμετώπιση της βίας και της παρενόχλησης, πιο συγκεκριμένα, κάθε εργοδότης ανεξαρτήτως αριθμού απασχολούμενου προσωπικού, καθώς και τα πρόσωπα που ασκούν το διευθυντικό δικαίωμα ή εκπροσωπούν τον εργοδότη υποχρεούνται:
α) να παραλαμβάνουν, να διερευνούν και να διαχειρίζονται κάθε καταγγελία ή σχετική αναφορά επιδεικνύοντας μηδενική ανοχή στη βία και παρενόχληση, με εμπιστευτικότητα και με τρόπο που σέβεται την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, καθώς και να μην παρεμποδίζουν την παραλαβή, τη διερεύνηση και τη διαχείριση των καταγγελιών ή αναφορών αυτών,
β) να παρέχουν συνδρομή και πρόσβαση σε κάθε αρμόδια δημόσια, διοικητική ή δικαστική αρχή, κατά την έρευνα τέτοιου είδους περιστατικού ή συμπεριφοράς, εφόσον τους ζητηθεί από αυτές,
γ) να παρέχουν στους εργαζομένους πληροφορίες σχετικές με τους πιθανούς κινδύνους βίας και παρενόχλησης στον εργασιακό χώρο και με τα σχετικά μέτρα πρόληψης και προστασίας, συμπεριλαμβανομένων των υποχρεώσεων και των δικαιωμάτων των εργαζομένων και του εργοδότη επί τέτοιων περιστατικών,
δ) να αναρτούν στον χώρο εργασίας και να καθιστούν προσβάσιμη ενημέρωση για τις διαδικασίες που υφίστανται σε επίπεδο επιχείρησης για την καταγγελία και την αντιμετώπιση τέτοιων μορφών συμπεριφοράς, καθώς και τα στοιχεία επικοινωνίας για τις αρμόδιες, σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις, διοικητικές και δικαστικές αρχές.
Ουσιαστικά , λοιπόν, έχει θεσπιστεί ένα σύγχρονο νομικό πλαίσιο , έχει δημιουργηθεί το νομικό υπόβαθρο για την αντιμετώπιση αυτού του σοβαρού κοινωνικού προβλήματος σχετιζόμενου με την εργασία εκάστου εξ ημών. Την ίδια στιγμή , τουλάχιστον στο επίπεδο του Νομού μας , και η Επιθεώρηση Εργασίας έχει «αγκαλιάσει» το νόμο αυτό και με προσωπικό που έχει τη διάθεση και τη γνώση να βοηθήσει παρεμβαίνει, όπου της ζητηθεί, και δίδει λύσεις στο μέτρο του δυνατού.
Δυστυχώς, όμως, ενώ υπάρχει το νομικό πλαίσιο, ενώ υπάρχουν στον ελεγκτικό μηχανισμό ικανοί άνθρωποι έτοιμοι να συνδράμουν τον εργαζόμενο που αντιμετωπίζει βία ή παρενόχληση οποιασδήποτε μορφής στην εργασία , παρά τις όποιες ακόμη αδυναμίες του συστήματος λόγω των νέων διαδικασιών που εισάγονται , την ίδια στιγμή και μερικές επιχειρήσεις αλλά και η πλειονότητα των εργαζομένων φαίνονται να μην κάνουν χρήση του υπάρχοντος νομικού πλαισίου. Οι επιχειρήσεις προφανώς φοβούμενες το κόστος μιας διαδικασίας πλήρους υλοποίησης και οι εργαζόμενοι είτε από ελλιπή πληροφόρηση, είτε από φόβο και έλλειψη εμπιστοσύνης αποφεύγουν να καταγγέλλουν περιπτώσεις βίας και παρενόχλησης, όπως αποφεύγουν και να διεκδικούν σε πολλές περιπτώσεις τα σχετικά δικαιώματά τους .
Στο σημείο αυτό ανακύπτει η ανάγκη περαιτέρω παρέμβασης της πολιτείας, αλλά και των εργατικών σωματείων. Η πολιτεία προφανώς θα πρέπει να κινηθεί προς την κατεύθυνση περαιτέρω βελτίωσης του νομικού πλαισίου, αλλά και προς την κατεύθυνση παροχής συνδρομής προς τις επιχειρήσεις – εργοδότες για τη συμμόρφωσή τους με το ισχύον νομικό πλαίσιο και την πραγματική εφαρμογή του.
Τα εργατικά σωματεία σε συνεργασία με την πολιτεία δύναται να διαδώσουν παντού τα οφέλη και τις δυνατότητες του νόμου αυτού, αλλά και να συνδράμουν υλικά και ηθικά εργαζόμενους που καταγγέλλουν παραβατικές συμπεριφορές εις βάρος τους. Μέχρι σήμερα, η κυβέρνηση, πέραν της τυπικής ψήφισης ενός πράγματι σύγχρονου νόμου, δεν δείχνει μέχρι στιγμής διάθεση για την ουσιαστική εφαρμογή του, αυτό, όμως, δεν συνάδει με το κοινωνικό πρόσωπο που θέλει η κυβέρνηση σήμερα να προβάλλει. Στοίχημα όλων μας θα πρέπει να είναι η ουσιαστική επίλυση αντιμετώπιση αυτού του σύνθετου κοινωνικού προβλήματος και μόνον εφόσον υπάρχει ξεκάθαρη πολιτική στάση και θέση υπέρ των συμφερόντων και των δικαιωμάτων των εργαζομένων , εφόσον υπάρξει γενικότερη κινητοποίηση και πολιτική βούληση θα αρχίσει να αντιμετωπίζεται ουσιαστικά το φαινόμενο αυτό.
Σήμερα, δυστυχώς, αυτό που εισπράττουμε όλοι οι ενασχολούμενοι με το εργατικό δίκαιο, είναι ότι υπάρχει ένας διάχυτος φόβος στους εργαζόμενους ότι υπάρχει η αίσθηση πως οι εργαζόμενοι φοβούνται να αντιδράσουν, γιατί δεν έχουν αισθανθεί προφανώς την ουσιαστική και εν τοις πράγμασι βοήθεια της πολιτείας και υπάρχει εν τέλει η αίσθηση ότι ναι μεν τυπικά αντιμετωπίζεται το ζήτημα ουσιαστικά, όμως, κάθε εργαζόμενος νιώθει μόνος και αδύναμος . Υπάρχει μια γενικευμένη αίσθηση ότι η πολιτεία έθεσε το νομικό πλαίσιο, αλλά δεν ενδιαφέρεται για την ουσιαστική εφαρμογή του και την εξάλειψη των περιστατικών βίας και παρενόχλησης στην εργασία.
Συνεπώς, στον τομέα αυτό της αντιμετώπισης της βίας και της παρενόχλησης στην εργασία υπάρχουν πολλά ακόμη που πρέπει να γίνουν και θα γίνουν μόνο όταν υπάρξει ξεκάθαρη πολιτική βούληση, όταν ξεκάθαρα η εκάστοτε κυβέρνηση αποφασίσει και επιδιώξει να εφαρμόσει μια αληθινά φιλεργατική πολιτική και όχι μόνον όταν τυπικά διεκπεραιώνει διεθνείς υποχρεώσεις της . Η περαιτέρω αναβάθμιση του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας, η στήριξη συνδικαλιστικών ελευθεριών για την ενίσχυση των εργατικών σωματείων που είναι αρωγοί των εργαζομένων , και η ουσιαστική υποστήριξη κάθε εργαζόμενου που τολμά να καταγγέλλει περιστατικά βίας ή παρενόχλησης, όπως η επίδειξη μηδενικής ανοχής σε περιστατικά βίας ή παρενόχλησης απαιτεί κυβερνητικές αποφάσεις και καθημερινή επίβλεψη που μέχρι σήμερα δεν έχουν υπάρξει, προφανώς γιατί κάτι τέτοιο δεν είναι στις προτεραιότητες της σημερινής κυβέρνησης, επομένως ο δρόμος ακόμη είναι μακρύς …
