Η κοινωνική οργάνωση του χώρου δεν είναι μόνο μια απάντηση στις βιολογικές ανάγκες, αλλά ταυτόχρονα έκφραση κοινωνικότητας του συνόλου και των μελών της. Υπάρχουν βέβαια, τα δεσμευτικά όρια που θέτουν οι φυσικοί παράγοντες αλλά αυτοί δεν είναι απόλυτα καθοριστικοί για τον τρόπο ζωής των ανθρώπων. Βαρύνουσα σημασία έχουν οι τρόποι, με τους οποίους οι άνθρωποι προσαρμόζονται στο φυσικό χώρο, οι τρόποι που αυτοί τον χρησιμοποιούν και τον μετασχηματίζουν μαζί τους.
Σε κάθε τόπο η κατοικία αποτελεί αναπόσπαστο μέλος του οικισμού, με τις χωροταξικές διαφοροποιήσεις, τις κοινωνικές- οικονομικές και πολιτισμικές ετερότητες, οι οποίες γίνονται αισθητές στη δόμηση και στη χρήση του ιδιωτικού χώρου, δηλαδή του σπιτιού.
Η μορφολογική εικόνα του κάθε σπιτιού παρουσιάζει έντονες διαφορές ανάμεσα στους πλούσιους και στους φτωχούς. Αποτελεί δηλαδή, μια σοβαρή ένδειξη της κοινωνικής και οικονομικής θέσης του ιδιοκτήτη. Το σπίτι είναι αρκετό να σηματοδοτήσει τις διαφορές είδους, να συμβολίσουν την κοινωνική διαστρωμάτωση και αργότερα την προϊούσα συνείδηση της τάξης.
Στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αι. τα Ψαχνά, έδρα του Δήμου Μεσσαπίων, αργότερα Κοινότητα Ψαχνών φανερώνουν στοιχεία ραγδαίας ανάπτυξης. Η κτηνοτροφία και η γεωργία αποτελούν τους βασικούς τομείς επαγγελματικής δραστηριότητας και επαγγέλματα όπως έμποροι (κρεοπώλες, οινοπώλες, παντοπώλες κ.ά.), δάσκαλοι, ιερείς και λοιποί τεχνίτες (σιδηρουργοί, ξυλουργοί, πεταλωτές, χτίστες) τους δευτερεύοντες.
Ο οικιακός χώρος, όπως είναι φυσικό συνδεόταν με την επαγγελματική δραστηριότητα της οικογενείας ή του κύρη του σπιτιού. Χαρακτηριστικά δείγματα πλούσιων οικογενειών με σαφή δήλωση της κοινωνικοοικονομικής θέσης αυτών, αποτελούν τα τρία διατηρητέα αρχοντικά της κεντρικής πλατείας των Ψαχνών. Τρία κτίρια, τα οποία αναπαριστούν την πολιτισμική παραγωγή της περιοχής και προβάλλουν σημαντικά στοιχεία από την αστική οργάνωση της κοινωνίας.
Αρχοντικό Γεωργίου Κεραμιδά: (Βιβλιοθήκη του Δήμου)
Ο Γεώργιος Κεραμιδάς ήταν γιατρός, παντρεμένος με την Ελένη Ακριώτη από τους Καθενούς. Απέκτησαν δυο γιούς, οι οποίοι έλαβαν ανώτατες σπουδές. Τον Βασίλη, ο οποίος ήταν καθηγητής και τον Φίλιο ή Τριαντάφυλλο, καθηγητή Οικονομικών και Εμπορικών Επιστημών της Ανωτάτης Σχολής. Τιμήθηκε με το αξίωμα του πρυτάνεως της ομώνυμης σχολής. Η οικογένεια Κεραμιδά διέμενε σε ένα ταπεινό αρχοντικό χωρίς μεγαλοπρέπειες. Το κτίριο είναι πέτρινο, κατασκευάστηκε το 1892 και πρόκειται για ένα διώροφο ευρυμέτωπο κτίσμα με χαγιάτι και οντάδες. Δεν χαρακτηρίζεται για το μέγεθος του ούτε για τους μεγάλους χώρους. Το ισόγειο ήταν μικρού μεγέθους, οπού ήταν κυρίως οι αποθηκευτικοί χώροι της οικογένειας, και στο ανώγειο ήταν το χαγιάτι (στεγασμένο πλάτωμα) και οι οντάδες με τα δωμάτια, τις μεσάντρες (χώροι φύλαξης κλινοσκεπασμάτων) και το καθημερινό. Χαρακτηριστική είναι η διαγώνια μετωπική εξωτερική ξύλινη σκάλα που οδηγούσε στο ανώγειο και το μπαλκόνι στη βορινή πλευρά του.
Αρχοντικό Οικογένειας Γεώργιου Φαφούτη: (Λαογραφικό Μουσείο)
Το αρχοντικό άνηκε στην οικογένεια Κατσού, μεγαλοκτηματία της Καστέλλας και το αγόρασε ο Λέων για να το δωρίσει ως προίκα στον γαμπρό Γεώργιο Φαφούτη, ο οποίος καταγόταν από το Συκάμινο Ωρωπού. Η οικογένεια Φαφούτη απέκτησε έξι παιδιά. Ο Φαφούτης ήταν ένα δραστήριος και εργατικός άνδρας. Διατηρούσε μια ταβέρνα στην πλατεία και αργότερα δραστηριοποιήθηκε στο εμπόριο και στην παρασκευή αεριούχων ποτών. Οι γκαζόζες του Φαφούτη ήταν πολύ πετυχημένες.
Η πολυπληθής οικογένεια διέμενε στο διώροφο, πέτρινο αρχοντικό, κατασκευασμένο στα τέλη του 19ου αι. Πρόκειται για ένα μεγάλο αρχοντικό με στοιχεία της αστικής αρχιτεκτονικής (οντάδες, σαλόνι – δοξάτο, μεσάντρες, μπαγδατί), με κατώι, ισόγειο και ανώι. Το κατώι ήταν ο χώρος αποθήκευσης για την οικογένεια. Το ισόγειο σε διάταξη «Γ» ήταν μεγάλο για να εξυπηρετεί τις πολλές ανάγκες της οικογένειας. Χώρος καθημερινός με τζάκι στο κέντρο και βοηθητικό δωμάτιο για δευτερεύουσες χρήσεις. Έξω από αυτό το δωμάτιο, στο χώρο της αυλής, είχες στέρνες και συγκέντρωναν τα στέφυλα από τα πατητήρια της περιοχής και έφτιαχναν τσίπουρο. Το καζάνι και τα διάφορα σύνεργα τα είχαν προς την πλευρά του κτιρίου του Κεραμιδά. Το ανώγειο αποτελούσε τον επίσημο χώρο της οικογένειας. Διέθετε τους οντάδες (δωμάτια), το επίσημο σαλόνι και χαρακτηριζόταν για την πολυτέλεια κατασκευής. Χαρακτηριστικό δείγμα αυτού αποτελούν τα διακοσμημένα και πολύχρωμα ταβάνια των δυο χώρων του σαλονιού και των διαδρόμων αυτού. Τους χώρους αυτούς κοσμούσαν έπιπλα «δυτικού τύπου», όπως μπουφέδες, βιτρίνες, σαλόνι, τραπεζαρία, χαρακτηριστικά της οικονομικής ευμάρειας και κοινωνικής τάξης της οικογένειας.
Αρχοντικό οικογένειας Μιχάλη Δούδαλη (Μπουντούρα): (Πολιτιστικό κέντρο του Δήμου)
Στο ξεχωριστό αρχοντικό διέμενε η οικογένεια του Μιχάλη Δούδαλη, γνωστός ως Μπουντούρας. Ένας ισχυρός άντρας, με μεγάλη οικονομική δύναμη, δραστήριος και φιλόδοξος πολιτικός. Επεδίωξε να γίνει βουλευτής ακόμη, και δήμαρχος χωρίς επιτυχία. (…λιγοστά είναι τα στοιχεία για την οικογένειά του)
Το κτίριο της οικογένειας κατασκευάστηκε το 1885, ήταν επιβλητικό, ξεχώριζε με το όγκο του και αντέγραφε αστικά αρχιτεκτονικά στοιχεία Η καθαρότητα της γεωμετρίας ήταν προσαρμοσμένη στα δεδομένα του γύρω χώρου, χωρίς ωστόσο να αλλοιώνεται η οργανωτική δομή του. Πρόκειται για ένα διώροφο, πέτρινο κτίριο με πολλούς βοηθητικούς χώρους. Χαρακτηριστικό είναι ότι απουσίαζε το χαγιάτι, χαρακτηριστικό αρχιτεκτονικό στοιχείο της εποχής. Στο ισόγειο υπήρχαν πολλοί χώροι, κυρίως αποθηκευτικοί. Στο ανώγειο βρίσκονταν οι κύριοι χώροι της οικογένειας, με το σαλόνι, τα δωμάτια και τους λοιπούς χώρους. Στη βορινή και τη νότια πλευρά διέθετε μπαλκόνι στηριζόμενο σε φορούσια. Η σκάλα στην νότια πλευρά (σήμερα) είναι πρόσθετη, για λειτουργικούς λόγους, έπειτα των εργασιών αναστήλωσης και αναπαλαίωσης.
Διαβάστε όλα τα νέα του eviathema.gr στο Google News
Όλες οι τελευταίες Ειδήσεις
Όλες οι Ειδήσεις για τον Κορονοϊό στο koronoios.today
Διαβάστε όλες τις Ειδήσεις από την Εύβοια τη στιγμή που συμβαίνουν, στο Eviathema.gr
Ειδήσεις από Βόρεια Εύβοια και Νότια Εύβοια, την Χαλκίδα, τα Ψαχνά, την Κάρυστο, το Αλιβέρι, την Ελλάδα και τον Κόσμο