Η ψηφιακή εποχή δεν γνωρίζει ηλικιακά όρια. Καθημερινά, όλο και περισσότεροι πολίτες κάθε ηλικίας έρχονται σε επαφή με υπολογιστές, smartphones και διαδικτυακές υπηρεσίες για να καλύψουν διαφορετικές ανάγκες, από επικοινωνία και ενήμέρωση μέχρι εργασία και, φυσικά, ψυχαγωγία. Η ψηφιακή εγγραμματοσύνη, δηλαδή η ικανότητα σωστής, ασφαλούς και αποτελεσματικής χρήσης των τεχνολογιών, είναι πλέον αναγκαία για όλους, ανεξαρτήτως ηλικίας.
Τι είναι η ψηφιακή εγγραματοσύνη
Η ψηφιακή εγγραματοσύνη δεν περιορίζεται στην απλή γνώση της χρήσης ενός υπολογιστή ή ενός κινητού τηλεφώνου. Περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα δεξιοτήτων, όπως η πλοήγηση σε ιστότοπους, η προστασία της ιδιωτικής ζωής στο διαδίκτυο, ο εντοπισμός αξιόπιστων πηγών πληροφοριών και η κατανόηση του τρόπου χρήσης των ψηφιακών εργαλείων για την επικοινωνία, τη μάθηση και την ψυχαγωγία.
Οφέλη και προκλήσεις για νέους και ηλικιωμένους
Οι νεότερες γενιές διακρίνονται για την εξοικείωσή τους με τα ψηφιακά μέσα, καθιστώντας τη χρήση τους σαφώς ευκολότερη και διευκολύνοντας περισσότερο από ποτέ την πρόσβαση στην πληροφορία και την ενημέρωση, καθώς και τη διαχείριση γραφειοκρατικών διαδικασιών. Συχνά, όμως, αντιμετωπίζουν προκλήσεις όπως ο εθισμός στα social media, η παραπληροφόρηση ή η έκθεση σε ακατάλληλο περιεχόμενο. Η εκπαίδευση στην ψηφιακή εγγραμματοσύνη, είτε μέσα από το σχολείο είτε μέσω σεμιναρίων και προγραμμάτων, βοηθά τα παιδιά και τους εφήβους να κατανοήσουν τους κινδύνους και να υιοθετήσουν υπεύθυνες πρακτικές μπαίνοντας στην ενήλικη ζωή.
Οι μεγαλύτεροι σε ηλικία, από την άλλη πλευρά, συχνά αντιμετωπίζουν δυσκολίες προσαρμογής στις τεχνολογικές εξελίξεις, η οποία δυσχεραίνει την πρόσβασή τους σε υπηρεσίες που προσφέρονται διαδικτυακά ή ψηφιακά. Η συμμετοχή τους σε προγράμματα εκμάθησης υπολογιστών, οι τοπικές πρωτοβουλίες για δωρεάν σεμινάρια και οι δράσεις ενδοοικογενειακής μάθησης (όπου τα νεότερα μέλη της οικογένειας βοηθούν τους ηλικιωμένους να εξοικειωθούν με την τεχνολογία) ενισχύουν την αυτοπεποίθηση και διευκολύνουν την κοινωνική ένταξη.
Η διάσταση της ψυχαγωγίας στο διαδίκτυο
Η ψηφιακή ψυχαγωγίας είναι τμήμα της νέας αυτής πραγματικότητας. Η ικανότητα επιλογής ασφαλών πλατφορμών, η χρήση γονικών ελέγχων και η προστασία προσωπικών δεδομένων είναι κρίσιμες δεξιότητες για όλους. Για παράδειγμα, οι ενήλικες που επιλέγουν να διασκεδάσουν υπεύθυνα σε πλατφόρμες όπως το Vave Casino Ελλάδα είναι καλό να γνωρίζουν τα εργαλεία αυτοελέγχου και τους όρους χρήσης.
Για τους νέους, είναι σημαντικό να αναγνωρίζουν τη διαφορά μεταξύ διασκέδασης και κινδύνου. Οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν συζητώντας τις διαδικτυακές συνήθειες, θέτοντας όρια για τον χρόνο που περνούν μπροστά στην οθόνη και ενθαρρύνοντας μια υγιή ισορροπία μεταξύ της τεχνολογίας και των offline δραστηριοτήτων.
Προστασία από παραπληροφόρηση και διαδικτυακές απάτες
Η αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης αποτελεί ακόμη μια πτυχή της ψηφιακής εγγραματοσύνης. Η ικανότητα αναζήτησης αξιόπιστων πηγών, η διασταύρωση πληροφοριών και η αποφυγή διάδοσης ψευδών ειδήσεων είναι απαραίτητα εφόδια για τον σύγχρονο πολίτη, ανεξαρτήτως ηλικίας.
Οι τοπικές βιβλιοθήκες, τα σχολεία και οι πολιτιστικοί σύλλογοι μπορούν να διαδραματίσουν σημαντκό ρόλο με εκπαιδευτικές δράσεις, βοηθώντας τους κατοίκους της περιοχής μας και κάθε περιοχής να γίνουν ψηφιακοί πολίτες με κριτική σκέψη. Οι εκστρατείες ευαισθητοποίησης του κοινού μπορούν επίσης να επισημάνουν κοινές διαδικτυακές απάτες και να προσφέρουν πρακτικές συμβουλές για την ασφάλεια.
Εξισορρόπηση ψηφιακής και πραγματικής ζωής
Ενώ η τεχνολογία προσφέρει ευκολία και σύνδεση, είναι σημαντικό για όλους – μικρούς και μεγάλους – να βρουν μια υγιή ισορροπία μεταξύ του ψηφιακού και του πραγματικού κόσμου. Η ενθάρρυνση των υπαίθριων δραστηριοτήτων, των κοινωνικών συναθροίσεων, των δημιουργικών χόμπι και των διαπροσωπικών αλληλεπιδράσεων συμβάλλει στο να διασφαλιστεί ότι η τεχνολογία ενισχύει, αντί να αντικαθιστά, τις σημαντικές εμπειρίες της ζωής.
Οι οικογένειες μπορούν να καθορίσουν κοινές οδηγίες για τη χρήση των συσκευών, όπως ώρες χωρίς τεχνολογία ή τακτικές ημέρες “αποτοξίνωσης” από το κινητό.
Συμπέρασμα
Η ψηφιακή παιδεία δεν είναι πολυτέλεια, αλλά μια θεμελιώδης δεξιότητα την πλήρη συμμετοχή στη ζωή του 21ου αιώνα. Με την υιοθέτηση της δια βίου μάθηση, την αλληλοϋποστήριξη μεταξύ των γενεών και την εφαρμογή ασφαλών και υπεύθυνων ψηφιακών συνηθειών, οι νέες και παλιές γενιές μπορούν να αξιοποιήσουν στο έπακρο τις δυνατότητες που προσφέρει η τεχνολογία.
