Άλφα’ είχαμε, ‘βήτα’ είχαμε, ‘γάμα’ επίσης, όπως φυσικά και ‘δέλτα’. Μας επισκέφτηκε και η ‘ήτα’, όπως και η ‘κάπα’. Η ‘λάμδα’ μας προσπέρασε, αλλά ήλθε η ‘μι’ και φυσικά η ‘όμικρον’. Πόσες από αυτές τις παραλλαγές (μεταλλάξεις) του SARS-CoV-2 γνώριζες πως έχουν επισκεφτεί την Ελλάδα; Και στο τέλος της ημέρας, ακούμε που ακούμε για τις μεταλλάξεις, δεν θα ήταν χρήσιμο να μάθουμε κάποια στιγμή και τα χαρακτηριστικά της κάθε μίας;
Ήξερες ας πούμε, πως η ‘λάμδα’ ήταν η πρώτη που εμφανίστηκε με την ικανότητα να ‘ξεφεύγει’ από τα εμβόλια -κάπως πρέπει να ζήσουν και οι ιοί; Ή ότι η ‘ήτα’ μια που έκανε την εμφάνιση της και μια που εξαφανίστηκε; Με την ευκαιρία, να πω ότι οι τρεις πρώτες (μετά το ξέσπασμα της πανδημίας και το αρχικό στέλεχος) εξακολουθούν να ταλαιπωρούν τον πλανήτη.
Για όσους χάσατε τα τεύχη που έχουν προηγηθεί, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αποφάσισε να δίνει στις μεταλλάξεις του κορονοϊού ονόματα βάσει της σειράς των γραμμάτων του ελληνικού αλφάβητου, προκειμένου να μην ‘στοχοποιούνται’ οι περιοχές, στις οποίες προκύπτουν.
Δεν ξέρω αν το παρατήρησες, αλλά από τη ‘μι’ πήγαμε κατευθείαν στην ‘όμικρον’, με το ‘νι’ και το ‘ξι’ να προσπερνιούνται. Γιατί; Για το λόγο που η Επιτροπή Τυφώνων αποφάσισε πως τα γράμματα της ελληνικής γλώσσας μπορούν να μπερδέψουν τον πλανήτη.
Οι New York Times έκαναν ολόκληρο άρθρο για το πώς μπορεί ένας αγγλόφωνος να προφέρει σωστά τη λέξη ‘όμικρον’, μετά την εμφάνιση της σχετικής μετάλλαξης. Που κατά τον ΠΟΥ είναι variant of concern. Δηλαδή, παραλλαγή που ανησυχεί. Όπως ήταν και ‘δέλτα’. Γιατί δεν ήταν η ‘γάμα’ ή η ‘θήτα’;
Ας θυμηθούμε πρώτα τι είναι η μετάλλαξη -και γιατί κάποιοι είναι χειρότεροι από άλλους
Ο βιοχημικός και μοριακός βιολόγος, Γιώργος Νασιούλας έχει εξηγήσει ήδη πώς προκύπτουν οι μεταλλάξεις -τη μέρα που διέγραψε το αφήγημα της τρομακτικής ευφυίας του SARS-CoV-2.
“Ο ιός κάνει ένα πράγμα νυχθημερόν: πολλαπλασιάζεται. Όπως το κάνει αυτό, προκύπτουν σφάλματα. Σκεφτείτε ένα βιβλίο που πάει στο τυπογραφείο. Έτσι αντιγράφει ο ιός τον εαυτό ου. Σε αυτά τα νέα ‘βιβλία’ υπάρχουν σφάλματα στην αλληλουχία του DNA που είναι τέσσερα γράμματα, σε αλληλουχία. Από ένα σωματίδιο δημιουργούνται 10 νέα, που δεν είναι ίδια μεταξύ τους. Είναι διαφορετικά και αυτό οφείλεται στη νέα αλληλουχία του DNA.
Αυτό κάνει ο ιός. Δεν έχει στρατηγική, λογική ή τακτική. Ο άνθρωπος τα έχει όλα αυτά. Ο ιός απλά πολλαπλασιάζεται. Επίσης, αντέχει τα λάθη -που σημαίνουν ότι δημιουργεί νέες πρωτεΐνες και νέες ιδιότητες. Οι μεταλλάξεις προκύπτουν από σφάλμα στη διαδικασία πολλαπλασιασμού του ιού, που έδωσε το πλεονέκτημα της μετάδοσης σε χρόνο μηδέν.
Πάρτε ένα μολύβι κόκκινου χρώματος και κάντε δέκα κουκκίδες. Είναι ο ένας ιός και οι κουκκίδες είναι τα σωματίδια. Από κάτω κάντε είκοσι κουκκίδες με μπλε μολύβι. Είναι άλλος ιός που επίσης δημιουργεί δέκα σωματίδια. Φανταστείτε τώρα, πως μπροστά τους υπάρχουν δέκα άνθρωποι. Στην πραγματικότητα, όταν εμφανίστηκε ο Covid-19 μπροστά στις κουκκίδες υπήρχαν εκατομμύρια άνθρωποι.
Ο ιός με τη δυνατότητα πιο γρήγορης προσκόλλησης στον άνθρωπο, θα είναι και αυτός που θα μολύνει. Όποιος ιός δεν έχει τη δυνατότητα προσκόλλησης ή την έχει σε μειωμένο βαθμό, δεν θα μολύνει.Αυτό συμβαίνει. Πρόκειται για τη δυνατότητα του ιού να προσκολλάται πιο γρήγορα και έντονα. Και όλο αυτό είναι προϊόν των λαθών που προκύπτουν στην αναπαραγωγή του -που είναι η φυσική του λειτουργία”.
Τα λάθη δίνουν και την ποικιλομορφία των ιών, δηλαδή αυτούς που προσκολλούνται σε ζώα, σε ανθρώπους, που μεταδίδονται πιο γρήγορα κλπ. Δηλαδή τις μεταλλάξεις.
“Η όποια μετάλλαξη προκύπτει από σφάλμα κατά τον πολλαπλασιασμό του ιού. Η ‘Δέλτα’ έχει την ικανότητα να προσκολληθεί στον άνθρωπο, σε χρόνο μηδέν -γιατί αυτή είναι η δυνατότητα που απέκτησε από τα σφάλματα κατά τον πολλαπλασιασμό”. Αν η μετάλλαξη είχε μπροστά της ψάρια, ενδεχομένως να μη μεταδιδόταν και να μην προσκολλούνταν”. Σε κάθε περίπτωση, είναι ζωτικής σημασίας το “αν είμαστε εμβολιασμένοι ή ανεμβολίαστοι”.
ΤΙ ΕΙΝΑΙ VOC ΚΑΙ ΤΙ VOI
Τώρα που ‘ζεσταθήκαμε’, πάμε να δούμε όλες τις μεταλλάξεις και τι γνωρίζουν οι επιστήμονες για αυτές. Θυμίζουμε πως όλα ξεκίνησαν με το στέλεχος Wuhan. Έκτοτε έχουν προκύψει 13 παραλλαγές. Μην κοιτάς που το γράμμα της τελευταίας είναι ‘όμικρον’ (και είναι το 15ο στο αλφάβητο). Πριν περάσουμε στα γράμματα, θα χρειαστεί να μιλήσουμε για το VOI και το VOC που επίσης, συνοδεύει κάθε μετάλλαξη -αλλά ενδεχομένως να μη ξέρεις τι είναι.
Σύμφωνα λοιπόν, με το CDC οι παραλλαγές ενδιαφέροντος (variants of interest -VOI) μπορούν να απαιτούν μια ή περισσότερες ενέργειες από τους υγειονομικούς φορείς, για την αξιολόγηση του πόσο εύκολα μεταδίδεται, τη σοβαρότητα και την αποτελεσματικότητα των θεραπειών και το αν τα εμβόλια που έχουν εγκριθεί προσφέρουν προστασία. Τη σήμερον ημέρα δεν υπάρχει VOI, σε ό,τι αφορά τον κορονοϊό.
Στις παραλλαγές ανησυχίας (variants of concern -VOC) υπάρχουν ενδείξεις για αυξημένη μεταδοτικότητα, πιο σοβαρή ασθένεια, σημαντική μείωση εξουδετέρωσης από τα αντισώματα (εμβολιασμού ή προηγούμενης μόλυνσης). Απαιτούν ενέργειες από αρχές της δημόσιας υγείας, όπως η ενημέρωση από τον ΠΟΥ και άλλους φορείς, ως προς τον έλεγχο της εξάπλωσης, την αύξηση των τεστ και την έρευνα για να διαπιστωθεί η αποτελεσματικότητα των θεραπειών και του εμβολίου. Με βάση τα χαρακτηριστικά της παραλλαγής, ενδέχεται να γίνουν και πρόσθετες ενέργειες -όπως η ανάπτυξη νέων διαγνωστικών μεθόδων ή η τροποποίηση στα εμβόλια.
ΑLPHA VARIANT
Η πρώτη μετάλλαξη είχε κυκλοφορήσει ως βρετανική -καθώς τότε δεν είχε πάρει ακόμα τα μέτρα του ο ΠΟΥ. Εμφανίστηκε το Σεπτέμβριο του 2020 και ‘κυκλοφόρησε στην Ευρώπη, πριν εμφανιστεί σε όλες τις ηπείρους, έως το Δεκέμβριο του ίδιου έτους. Ήταν το κυρίαρχο ιικό στέλεχος στην Αμερική έως τις αρχές του Ιουνίου του 2021.
Συγκριτικά με το αρχικό στέλεχος (Wuhan), η παραλλαγή ‘άλφα’ είναι περίπου 50% πιο μεταδοτική και οδήγησε στην αύξηση των νοσηλειών και των θανάτων στη Μεγάλη Βρετανία. Το CDC διαπίστωσε ωστόσο, πως είναι ‘ευαίσθητη’ στα διαθέσιμα εμβόλια. Δηλαδή, οι θεραπείες που λέγονται ‘μονοκλωνικά αντισώματα’ και έχουν σχεδιαστεί για τον ‘πόλεμο’ εναντίον του Covid-19, λειτουργούν εναντίον της. Mελέτες έχουν δείξει πως η συγκεκριμένη μετάλλαξη μπορεί να μολύνει και τα ζώα -και μάλιστα, οι συνέπειες να είναι τραγικές. Η μόλυνση γίνεται από τον άνθρωπο στο ζώο -το αντίθετο δεν γίνεται, διαπιστωμένα μέσω ερευνών.
BETA VARIANT
Η μετάλλαξη της Νοτίου Αφρικής κατεγράφη τον Οκτώβριο του 2020. Τον Γενάρη του 2021 ήταν παντού. Όπως και η ‘άλφα’ είναι περίπου 50% πιο μεταδοτική από το αρχικό στέλεχος. Εν αντιθέσει με την ‘άλφα’ μπορεί και ξεφεύγει καλύτερα, από τα αμυντικά μας συστήματα (ασθένεια και φυσική ανοσία, εμβόλια και μονοκλωνικά αντισώματα). Δηλαδή, η άμυνα μας δεν μπορεί να σταματήσει εύκολα την πρόσβαση του ιού στα κύτταρα. Και για αυτό είναι πιο δύσκολο να αντιμετωπιστεί, ενώ οι πιθανότητες να προκληθεί επαναμόλυνση ή πρώτη μόλυνση -σχετικά με το αρχικό στέλεχος- είναι επίσης περισσότερες.
Μελέτες που έγιναν τους πρώτους μήνες, έπειτα από την καταγραφή της έδειξαν ότι ενδεχομένως να αύξησε τις νοσηλείες και τους θανάτους, ανθρώπων κάτω των 60 χρόνων, στη Νότιο Αφρική και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το 2021 οι λοιμώξεις της ‘βήτα’ αποτελούσαν τη μειοψηφία. Στην παρούσα φάση φαίνεται να υπάρχουν λίγες -αν όχι καθόλου.
GAMMA VARIANT
Η τρίτη παραλλαγή του SARS-CoV-2 εντοπίστηκε στην Ιαπωνία -και κάπου εκεί ο ΠΟΥ αποφάσισε να καταφύγει στη χρήση του ελληνικού αλφάβητου. Έρευνες που έγιναν έδειξαν πως την ‘πήγαν’ εκεί τέσσερις ταξιδιώτες από την πόλη Μάναους της Βραζιλία, το Νοέμβριο του 2020. Στις αρχές του 2021 ήταν στις ΗΠΑ και την Ευρώπη. Όπως η ‘βήτα’ οι μεταλλάξεις στην πρωτεϊνική ακίδα της γάμα ξεφεύγουν από τα συστήματα εξουδετέρωσης του ανοσοποιητικού μας -τα αντισώματα. Γεγονός που σημαίνει ότι άνθρωποι που είχαν ασθενήσει ή είναι εμβολιασμένοι, δεν μπορούν να αισθάνονται 100% ασφαλείς.
Μελέτες που έγιναν στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αναφέρουν ότι η παραλλαγή γάμμα μπορεί να προκαλέσει περισσότερες νοσηλείες και θανάτους, σε σχέση με το αρχικό στέλεχος